Borelioza to choroba zakaźna przenoszona przez kleszcze, która może wywoływać zróżnicowane objawy, często przypominające infekcję grypową, takie jak osłabienie, bóle stawów oraz zmiany skórne. Schorzenie to bywa trudne do zdiagnozowania i leczenia, a nieleczone może prowadzić do długotrwałych powikłań, w tym problemów ze stawami i układem nerwowym. Wczesne rozpoznanie i odpowiednia terapia są kluczowe dla skutecznego leczenia boreliozy.
Co to jest borelioza?
Borelioza jest dolegliwością, którą inaczej nazywa się chorobą z Lyme lub krętkowicą kleszczową. Za przyczynę jej powstawania uważa się zarażenie bakteriami (Borellia burgdorferi). Według szacunkowych danych, na terenie Polski żyje ok. 21 gatunków kleszczy a zakażenie jest najczęściej przenoszone przez kleszcza pospolitego (łac. Ixodes ricinus). Kleszcze żywią się krwią ludzką i zwierzęcą, a do zakażenia dochodzi przez kontakt bezpośredni. Insekt wszczepia się w skórę za pomocą aparatu kłująco-ssącego, wprowadzając przy tym substancję znieczulającą. Najczęściej ukłucie jest niewyczuwalne. Do zachorowania może dojść, gdy kleszcz zaczyna wydzielać ślinę i zawartość jelita środkowego do rany osoby, którą zaatakował.
Borelioza – objawy
Choroba jest niełatwa w leczeniu i diagnozowaniu, objawia się między innymi:
- sztywnością karku
- nudnościami
- wymiotami
- upośledzeniem słuchu
- psychozą
- padaczką
Przebieg całej choroby można rozdzielić na trzy fazy: wczesną miejscową, wczesne zakażenie rozsiane oraz późną fazę zakażenia. Najczęstsze miejsca wkłuć kleszcza to: wewnętrzna strona ud lub ramion, pachy, pachwiny, pośladki oraz owłosiona skóra głowy.
Fazy choroby
- Faza I – Szczególnym objawem pierwszej fazy jest rumień wędrujący. Występuje on na powierzchni, w miejscu ukąszenia kleszcza. Taki rumień z czasem zwiększa swoje rozmiary, a jednym z jego charakterystycznych elementów jest przejaśnienie jego środkowej części. Rumień może wystąpić do miesiąca od ukąszenia przez zarażone kleszcza. Choć jest on łatwy do zaobserwowania, występuje tylko u części chorych. Pozostałe objawy w tej fazie mogą przypominać swoją postacią infekcję wirusową. Objawy są często podobne do grypy. Chory czuje ogólne osłabienie, odczuwa silny ból stawów. Zdarza się także, że chory zauważa widoczne powiększenie się węzłów chłonnych.
- Faza II – Etap fazy drugiej jest zdecydowanie bardziej rozciągnięta w czasie – mowa tutaj o wczesnym zakażeniu rozsianym. Jej czas występowania, może mieć okres od dwóch dni, do nawet dwóch lat po ukąszeniu insekta. Na opisywanym etapie choroba może dawać objawy na tle neurologicznym. Może wiązać się to z porażeniem nerwów czaszkowych, stanami zapalnymi korzeni nerwowych, a nawet limfocytowym zapaleniem opon mózgowych. Objawy fazy drugiej obejmują również stawy, manifestując się w postaci stanów zapalnych poszczególnych stawów.
- Faza III – Objawy późnej fazy zakażenia mogą wystąpić nawet po kilku latach od ukąszenia przez kleszcza. Przeważnie są to przewlekłe zapalenia stawów, głównie tych dużych, jak staw biodrowy, czy barkowy, oraz przewlekłe zanikowe zapalenia skóry kończyn, obejmujące miejsca, w których doszło do ukąszenia. Ta choroba ma także jedną szczególną postać – neuroborelioza. Może ona zająć obwodowy lub ośrodkowy układ nerwowy. W efekcie chory może zmagać się ze stanami zapalnymi poszczególnych nerwów, a także problemami z pamięcią i uszkodzeniami mózgu.
Jak dochodzi do zakażenia?
Zgodnie z aktualną wiedzą naukową zakażenie boreliozą możliwe jest tylko w wyniku pokłucia przez zakażonego kleszcza. Nie można zarazić się boreliozą od osoby, która na nią choruje. Borrelia przebywa w jelicie środkowym kleszcza, więc zanim bakterie zdążą się przedostać z kleszcza do żywiciela poprzez gruczoły ślinowe, upływa trochę czasu. Zanim bakteria dotrze do tkanek gospodarza, może minąć wiele godzin od rozpoczęcia żerowania przez kleszcza. Dlatego tak ważne jest jak najszybsze usunięcie kleszcza, w celu uniknięcia zachorowania na boreliozę.
Jak wygląda leczenie boreliozy?
Borelioza jest spowodowana infekcją bakteryjną, więc we wczesnym stadium można ją łatwo wyleczyć antybiotykami. W przypadkach przewlekłych objawów, skutki choroby mogą utrzymywać się dłużej po zakończeniu terapii antybiotykiem. Takie osoby wymagają leczenia wspomagającego lub nawet rehabilitacji.
Leczenie boreliozy z rumieniem wędrującym we wczesnej fazie choroby polega na podawaniu:
- doksycykliny
- amoksycyliny
Doksycykliny nie powinno się podawać w czasie ciąży i laktacji oraz dzieciom poniżej 8 lat. Alternatywne leczenie boreliozy u osób uczulonych, lub które nie tolerują powyższych antybiotyków, polega na doustnym podawaniu cefuroksymu. Maksymalny czas trwania zalecanej aktualnie antybiotykoterapii to 28–30 dni.