Gruźlica jest bakteryjną chorobą znaną od pokoleń i niestety jest zaraźliwa. Prątek zakaźny który wywołuje tą chorobą, może zaatakować każdy z naszych układów. Jak rozpoznać i leczyć gruźlicę?
Gruźlica – czym właściwie jest?
Gruźlica jest chorobą zakaźną i zaraźliwą. Jest wywołana przez baterie prątka (Mycobacterium tuberculosis), a najpopularniejszą odmianą jest gruźlica płucna. Oprócz gruźlicy płucnej, istnieją jeszcze takie odmiany pozapłucnej jak:
- Kostna
- Moczowa – płciowa
- Układu nerwowego
- Węzłów chłonnych
- Opłucna
Jest to jedna z najbardziej zaraźliwych chorób. Ciekawostka jest fakt, iż prątek bardzo dobrze rozwija się w środowisku mokrym i chłodnym ,natomiast bardzo nie lubi światła słonecznego oraz promieni UV. 24 marca obchodzony jest światowy dzień Gruźlicy.
Jak dochodzi do zakażenia?
Zakażenie gruźlicą jest możliwe poprzez drogę kropelkową, ale również drogę pokarmową. Jeżeli chodzi o drogę kropelkową, to dotyczy to kontaktu z osobą chorą. W przypadku drogi pokarmowej, do zakażenie dochodzi poprzez spożycie mleka, mięsa lub innych przetworów, w których znajduje się prątek gruźlicy. Badania wykazały, że istnieje grupa osób, która jest szczególnie narażona na zakażenie. Są to osoby:
- Nadużywające używek
- Stosujące leki immunosupresyjne
- Osoby po przeszczepie
- Stosujące drastyczne diety po których następuje niedożywienie
- Osoby walczące z choroba nowotworową
- Chorujące przewlekle
- Dzieci do 5 roku życia
- Starsi po 65 roku życia
Narażone są również osoby, które zamieszkują w ciemnych i wilgotnych pomieszczeniach, szczególnie w dużych skupiskach. Więzienia, noclegownie, domy opieki czy mieszkańcy koszarów niestety są bardziej narażeni na gruźlicę.
Jak rozpoznać pierwsze objawy gruźlicy?
Niestety gruźlica bardzo często jest rozpoznana za późno, z uwagi na jej mało charakterystyczne objawy. Bardzo często osoby u których rozwija się gruźlica, lekceważą wizytę u lekarza, sądząc że dopadło ich zwykłe przeziębienie. Jakie objawy daje gruźlica? Oto kilka z najczęstszych:
- Stany podgorączkowe
- Brak apetytu
- Pogorszone samopoczucie
- Zmęczenie
- Potliwość
- Silny kaszel
- krwioplucie
- Duszności
W przypadku gruźlicy kostno-stawowej, do objawów zaliczamy bolesność, obrzęk, zostaje również znacznie ograniczony zakres ruchu wybranego stawu. Natomiast gruźlica węzłów chłonnych objawia się, powiększonymi węzłami, a z czasem mogą powstać przetoki, z których będzie wydobywać się ropna wydzielina.
Gruźlica moczowa – płciowa, zwykle charakteryzuje się bólem podczas oddawania moczu. Może również być przyczyną bezpłodności, ale tylko w sytuacji gdy nie jest leczona. Odmiana opłucna gruźlicy, niestety atakuje często osoby młode, u których pojawiają się duszności, kaszel, znaczny ból w klatce piersiowej. Jest to spowodowane zbierającym się płynem w opłucnej. Objawy jakie towarzyszą gruźlicy układu nerwowego to sztywność karku, zaburzenia mowy, światłowstręt, niedowład oraz zaburzenia świadomości. Warto jednak zaznaczyć, iż najczęściej diagnozuje się gruźlicę płucną.
Diagnostyka i leczenie
Diagnostyka najczęściej w pierwszej kolejności rozpoczyna się od wykonania RTG płuc. Jednak to badanie mikrobiologiczne, pozwala na postawienie ostatecznej diagnozy. Takie badanie opiera się na pobraniu materiału od osoby chorej, a następnie hodowanie prątka. Można również zastosować rozmaz.
Leczenie gruźlicy polega na całkowitym wyleczeniu pacjenta, a to niestety może być czasochłonne. Prątki gruźlicy, mają tendencje to „uśpienia” a także bywają oporne na leczenie. Stosuje się schemat leczenia – wyeliminować, zatrzymać, wyleczyć. Preparaty przeciwprątkowe które wykorzystuje się w leczeniu to:
- pirazynamid
- tambutol
- ryfampicyna
- streptomycyna
- izoniazyd
Terapia musi być przeprowadzana pod ścisłą kontrola lekarza, i nie może być przerwana bez jego wiedzy oraz zgody. Samowolne odstawienie leków wiąże się z nawrotem choroby, i roznoszeniem choroby w otoczeniu. Procedura leczenia może trwać nawet 6 miesięcy, i zazwyczaj dzieli się ją na etapy.
- Etap 1 – intensywne leczenie trwające 2 miesiące
- Etap 2 – pozbycie się reszty bakterii
Jak zapobiegać gruźlicy?
Zapobieganie gruźlicy niestety nie do końca jest proste. Nie zawsze mamy wpływ na osoby z otoczenia, a to główna przyczyna zarażenia. Osoby chorujące powinny zasłaniać usta i nos lub nosić maseczkę w okresie, w którym prątek jest aktywny. Poza tym możemy:
- Unikać używek
- Zadbać o dobre warunki mieszkaniowe
- Sprawdzić warunki pracy pod względem sanitarnym
- Skorzystać z obowiązkowego w Polsce szczepienia
- Badać się regularnie
Rokowania i możliwe powikłania gruźlicy
Rokowania z roku na rok są lepsze, ponieważ coraz mniej osób choruje na gruźlicę. A warto zaznaczyć, iż każde zachorowanie obowiązkowo zgłaszane jest do inspekcji sanitarnej. Zdecydowanie częściej chorują mężczyźni w starszym wieku. Wczesne wykrycie choroby, pozwala na całkowite wyleczenie. Niestety należy się liczyć z możliwymi powikłaniami, a należą do nich:
- Krwotok płucny
- Odma opłucna
- Zwłóknienie opłucnej
- Ropniak opłucnej
Farmakologia która jest stosowana w celu leczenia gruźlicy, również może wpłynąć negatywnie na nasz organizm, i mogą wystąpić skutki uboczne leczenia.
