Żelazo jest ważnym składnikiem diety, ponieważ jest niezbędne dla zdrowia człowieka. W organizmie pełni kluczowe funkcje, takie jak transportowanie tlenu przez krew do tkanek i komórek, a także bierze udział w procesach metabolicznych. Niedobór żelaza może prowadzić do poważnych konsekwencji, a jego również może być szkodliwy i zwiększać ryzyko chorób.
Żelazo i jego funkcja w organizmie
Żelazo jest bardzo ważnym pierwiastkiem w organizmie każdego człowieka. Pełni ono wiele kluczowych funkcji dla naszego organizmu. Żelazo zostało także sklasyfikowane jako cenny mikroelement ze względu na to, iż organizm potrzebuje go tylko w niewielkich ilościach, ale mimo to jego rola jest nadal niezwykle istotna.
Jedną z najważniejszych funkcji żelaza jest transportowanie tlenu. Stanowi ono integralną część hemoglobiny – czyli białka zawartego w czerwonych krwinkach, które wiąże się z tlenem i dostarcza go do naszych tkanek. Ponadto żelazo jest również obecne w mioglobinie – białku mięśniowym, które wiąże i magazynuje tlen w mięśniach. Żelazo jest także niezbędne do procesów metabolicznych, w których uczestniczą enzymy zawierające ten pierwiastek.
Warto zaznaczyć iż kobiety potrzebują więcej żelaza niż mężczyźni, ponieważ tracą go w trakcie menstruacji. Dlatego też zaleca się aby w wieku rozrodczym spożywać nieco więcej żelaza niż mężczyźni. Ciąża i laktacja również zwiększają zapotrzebowanie na ten pierwiastek.
Wpływ żelaza na włosy
Żelazo odgrywa ważną rolę w zdrowiu włosów, ponieważ jest niezbędne do produkcji hemoglobiny, która transportuje tlen z płuc do innych części ciała, w tym do mieszków włosowych. Mieszkami włosowymi są miejsca, gdzie włosy rosną z korzenia, dlatego dobre krążenie krwi w skórze głowy jest kluczowe dla zdrowia włosów. Brak wystarczającej ilości żelaza może prowadzić do niedoboru tlenu w mieszkach włosowych, co z kolei prowadzi do osłabienia włosów i ich wypadania.
Właśnie dlatego osoby z niedoborem żelaza często mają problemy ze słabymi i łamliwymi włosami oraz z ich wypadaniem. Dlatego też, suplementacja żelaza może pomóc w zwiększeniu ilości krwi w skórze głowy, co wpłynie pozytywnie na zdrowie i wygląd włosów.
Żelazo i jego niedobór w organizmie
Niedobór żelaza w organizmie jest jednym z najczęściej występujących niedoborów składników odżywczych. Może to prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, ponieważ żelazo pełni wiele ważnych funkcji w organizmie.
Głównym objawem niedoboru żelaza jest dosyć znana wszystkim anemia, która charakteryzuje się niedoborem hemoglobiny i obniżonym poziomem czerwonych krwinek. Anemia może powodować osłabienie, zmęczenie, bóle głowy, zaburzenia koncentracji oraz zwiększenie ryzyka chorób serca. U dzieci niedobór żelaza może prowadzić do opóźnienia rozwoju psychoruchowego, a u kobiet w ciąży do przedwczesnego porodu i niskiej masy urodzeniowej dziecka.
Niedobór żelaza może mieć wiele przyczyn, takich jak niewystarczające spożycie w diecie, zaburzenia wchłaniania żelaza z przewodu pokarmowego, utrata krwi z powodu menstruacji, choroby przewlekłe, takie jak choroba zapalna jelit czy choroby nerek, a także ciąża i laktacja.
W celu zapobiegania niedoborowi żelaza, ważne jest spożywanie żywności bogatej w ten pierwiastek, takiej jak czerwone mięso, ryby, jaja, orzechy, warzywa liściaste oraz pełnoziarniste produkty zbożowe. W przypadku niedoboru żelaza zaleca się stosowanie suplementów diety pod nadzorem lekarza. Ważne jest, aby nie lekceważyć objawów niedoboru żelaza i w porę zwrócić się do lekarza, aby zdiagnozować przyczynę i wdrożyć odpowiednie leczenie.
Żelazo i jego nadmiar w organizmie
Nadmiar żelaza w organizmie, zwany również hemochromatozą, jest rzadkim, ale poważnym problemem zdrowotnym. Zwykle pojawia się u osób z dziedziczną chorobą hemochromatozy, która powoduje nadmierne wchłanianie żelaza z pożywienia. Objawy nadmiaru żelaza mogą być różne i zwykle pojawiają się dopiero po wielu latach gromadzenia się nadmiaru żelaza w organizmie. Nieleczony nadmiar żelaza może prowadzić do uszkodzenia narządów, takich jak wątroba, trzustka czy serce.
Nadmiar żelaza może objawiać się bólami stawów, osłabieniem, zmęczeniem, utratą masy mięśniowej, zaburzeniami funkcjonowania wątroby (np. żółtaczką), cukrzycą, a nawet impotencją u mężczyzn. Leczenie nadmiaru żelaza polega zwykle na regularnym pobieraniu krwi, co zmniejsza ilość żelaza w organizmie. Osoby z dziedziczną hemochromatozą powinny regularnie kontrolować swoje poziomy żelaza i unikać suplementów żelaza, a także ograniczać spożycie mięsa, ponieważ zawiera ono dużo żelaza.
Jak zwiększyć przyswajalność żelaza i co jeść aby zadbać o jego podaż?
Aby zwiększyć przyswajalność żelaza z pożywienia, warto łączyć produkty bogate w żelazo z pokarmami zawierającymi witaminę C. Witamina C poprawia wchłanianie żelaza, dlatego warto jeść owoce cytrusowe, kiwi, paprykę, truskawki lub sok z cytryny do posiłków zawierających żelazo. Można również suplementować dobrej jakości witaminę C w postaci tabletek czy kapsułek.
Kolejnym sposobem na zwiększenie przyswajalności żelaza jest unikanie jedzenia produktów hamujących wchłanianie tego składnika. Są to głównie produkty bogate w błonnik, takie jak pełnoziarniste pieczywo, płatki zbożowe, fasola, groch i orzechy. Należy więc unikać spożywania tych produktów w połączeniu z posiłkami bogatymi w żelazo. Produkty bogate w żelazo które warto spożywać w przypadku niedoboru to między innymi czerwone mięso, ryby (np. sardynki, makrela, tuńczyk), jaja, owoce morza, a także rośliny strączkowe (np. soczewica, fasola, ciecierzyca), szpinak, jarmuż, boćwina, pestki dyni, nasiona słonecznika, a także suszone owoce (np. rodzynki, morele, śliwki).
Zarówno niedobór, jak i nadmiar żelaza w organizmie mogą prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych. Dlatego też ważne jest, aby utrzymać odpowiednie poziomy żelaza poprzez regularne badania i odpowiednio zbilansowaną dietę, a także unikać suplementów żelaza bez konsultacji z lekarzem.
Jakie leki utrudniają wchłanianie żelaza?
Warto również wiedzieć, iż niektóre leki mogą znacznie utrudniać wchłanianie żelaza lub prowadzić do jego utraty. Wśród takich leków wymienić można:
- Leki z grupy inhibitorów pompy protonowej (np. omeprazol, pantoprazol) stosowane w leczeniu chorób żołądka i przełyku. Mogą one zmniejszać kwasowość żołądka, co utrudnia wchłanianie żelaza z pożywienia.
- Leki z grupy antybiotyków, szczególnie tetracykliny i chinolony, mogą tworzyć związki z żelazem w jelitach, co utrudnia wchłanianie żelaza.
- Leki przeciwzakrzepowe, takie jak warfaryna i heparyna, mogą prowadzić do utraty żelaza przez krwawienia.
- Leki przeciwnowotworowe, takie jak cyklofosfamid i metotreksat, mogą wpływać na proces wytwarzania krwinek czerwonych, co może prowadzić do niedoboru żelaza.
- Leki przeciwzapalne niesteroidowe (np. ibuprofen, diklofenak) stosowane w leczeniu bólu i stanów zapalnych, mogą powodować krwawienia w przewodzie pokarmowym, co prowadzi do utraty żelaza.
Warto jednak pamiętać, że każdy organizm jest inny i reaguje inaczej na leki. Zawsze należy przestrzegać zaleceń lekarza i informować go o przyjmowanych lekach oraz suplementach diety.
