Szczepienie na grypę to kluczowy krok w zachowaniu zdrowia, zwłaszcza w sezonie 2023/2024. Światowa Organizacja Zdrowia regularnie aktualizuje rekomendacje dotyczące składu szczepionek, a Polskie instytucje informują o dostępności oraz zasadach refundacji. Zdrowie publiczne wymaga uwagi, zwłaszcza po licznych przypadkach grypy w Polsce.
Szczepionki na grypę – jak właściwie działają?
Szczepionki przeciw grypie są niezwykle istotne, ponieważ pomagają w ochronie przed groźnymi powikłaniami tej choroby. Działają one na zasadzie wywoływania odpowiedzi obronnej naszego organizmu wobec wirusa grypy, co przyczynia się do zmniejszenia ryzyka zachorowania oraz minimalizuje objawy tej choroby. Jak działają szczepionki przeciw grypie? Oto odpowiedzi:
- Wprowadzenie antygenów wirusa – szczepionki zawierają fragmenty lub osłabione wirusy grypy. Po zaszczepieniu organizm rozpoznaje te antygeny jako obce i zaczyna produkować przeciwciała.
- Odpowiedź immunologiczna – po podaniu szczepionki układ odpornościowy zaczyna wytwarzać przeciwciała i limfocyty B, które są kluczowe w walce z wirusem grypy.
- Zapamiętywanie antygenów – po zakończeniu szczepienia organizm zapamiętuje antygeny wirusa, co pozwala szybko i skutecznie reagować w przypadku późniejszego narażenia na rzeczywisty wirus grypy. To pozwala zmniejszyć nasilenie choroby lub zapobiec jej całkowicie.
Aktualna sytuacja – jakie są statystyki?
W Polsce, w okresie od stycznia do końca września 2022 r., zarejestrowano ponad 74 000 przypadków zachorowań na grypę. Szacuje się iż, średnie dzienne zachorowanie wyniosło ok 25 tyś na 100 tys. ludności, na szczęście nie odnotowano w tym czasie zgonów. To potwierdza, jak ważne są szczepienia w zapobieganiu szerzeniu się wirusa.
Szczepionki na grypę – gdzie można się zaszczepić za darmo?
Refundacja szczepionek przeciw grypie może obejmować określone grupy społeczne. W Polsce refundacja dotyczy pacjentów w określonym wieku oraz osób z dodatkowymi problemami zdrowotnymi. Tutaj znajdziesz najważniejsze informacje dotyczące refundacji szczepionek na grypę w Polsce:
- Darmowe szczepienia dla:
- Pacjentów w wieku 75+
- Kobiet w ciąży
- Osób w wieku 65+ (z 50% refundacją)
- Dzieci powyżej 6. miesiąca życia, ale poniżej 18 lat
- Osób w wieku 18-65 lat z dodatkowymi problemami zdrowotnymi
Pozostałe grupy mogły zaszczepić się odpłatnie, a koszt był zależny od ceny preparatu. Przed wykonaniem szczepienia konieczne było przeprowadzenie badania kwalifikacyjnego i uzyskanie recepty. Badanie kwalifikacyjne przed szczepieniem osób dorosłych mogło być wykonane przez różne osoby, w tym lekarzy, pielęgniarki, farmaceutów itp., podczas gdy dla osób niepełnoletnich badanie mógł wykonać jedynie lekarz. Każde szczepienie przeciw grypie wykonane w podmiotach leczniczych i aptekach ogólnodostępnych podlega raportowaniu do elektronicznej Karty Szczepień.
Pamiętaj, że w każdym sezonie szczepionkowym mogą zachodzić zmiany w zakresie refundacji, miejscach szczepień i grupach objętych darmowymi szczepieniami. Dlatego warto sprawdzać aktualne informacje na stronach Ministerstwa Zdrowia lub placówkach medycznych.
Jakie są preparaty szczepionek na grypę?
Oto dostępne preparaty szczepionek przeciw grypie na rynku w Polsce:
Influvac Tetra:
Jest to szczepionka przeciw grypie inaktywowana, zawierająca oczyszczone antygeny powierzchniowe 4 wirusów grypy. Podawana jest domięśniowo lub podskórnie.
Vaxigrip Tetra:
Podobnie jak Influvac Tetra, jest to szczepionka inaktywowana, zawierająca rozszczepione wirusy grypy. Podaje się ją domięśniowo lub podskórnie.
Fluarix Tetra:
Kolejna szczepionka inaktywowana, zawierająca antygeny rozszczepionego wirusa grypy. Podaje się ją domięśniowo lub podskórnie.
Fluenz Tetra:
Jest to szczepionka przeciw grypie żywa, zawierająca osłabione wirusy grypy. Może być podawana donosowo, a nie wstrzykiwana.
Powyższe szczepionki różnią się niewiele, co stanowi istotny aspekt w ich skuteczności przeciwko różnym szczepom wirusów grypy. Zawsze ważne jest skonsultowanie się z lekarzem w celu wybrania najodpowiedniejszej szczepionki dla danej osoby, uwzględniając wszelkie indywidualne czynniki zdrowotne.
Szczepienie a odporność zbiorowa – jak to działa?
Odporność zbiorowa, zwana także odpornością stadną, odnosi się do sytuacji, w której wystarczająco duża część populacji jest odporna na daną chorobę, co ogranicza jej transmisję i chroni osoby, które nie są odporne. To ważne zjawisko, które wynika z efektu osłony, zapewniając ochronę osobom, które nie mogą się zaszczepić lub są bardziej podatne na chorobę.
W przypadku szczepień przeciw grypie, odporność zbiorowa jest kluczowa ze względu na właściwości wirusa grypy, który mutuje szybko, powodując pojawienie się nowych szczepów. Wprowadzenie szczepień do populacji przyczynia się do zwiększenia odporności zbiorowej. Im większy odsetek populacji jest zaszczepiony przeciwko grypie, tym mniejsze ryzyko rozprzestrzeniania się wirusa.
Dzięki temu zjawisku, gdy większość populacji jest odporna, wirus ma mniejsze szanse na przeniesienie się między ludźmi, chroniąc w ten sposób również osoby, które nie są zaszczepione. Odporność zbiorowa odgrywa kluczową rolę w ograniczaniu epidemii oraz w ochronie grup społecznych bardziej narażonych na powikłania związane z grypą. Jednakże dla uzyskania tej ochrony konieczne jest osiągnięcie odpowiedniego poziomu zaszczepienia w społeczności.
Bezpieczeństwo szczepień – jak to wygląda w praktyce?
Bezpieczeństwo szczepień to priorytet. Badania naukowe, kontrola partii szczepionek, oraz przestrzeganie zaleceń lekarskich są kluczowe. Warto również zaznaczyć, że przechowywanie szczepionek w odpowiednich warunkach, takich jak lodówki, jest niezbędne.
- Badanie kliniczne – przed wprowadzeniem szczepionki na rynek musi przejść wiele faz badań klinicznych, oceniających skuteczność i bezpieczeństwo. Badania obejmują tysiące uczestników i są rygorystycznie monitorowane.
- Kontrola jakości – po uzyskaniu zezwolenia na wprowadzenie do obrotu, szczepionki podlegają dalszym testom i monitorowaniu jakości. Firmy farmaceutyczne muszą przestrzegać surowych standardów produkcji.
- Monitorowanie po wprowadzeniu na rynek – istnieją systemy monitorowania działań niepożądanych. Każde zgłoszenie nieprawidłowości jest analizowane, a dane te są stale monitorowane, by wykryć potencjalne problemy.
- Przechowywanie i transport – szczepionki muszą być przechowywane w odpowiednich warunkach oraz odpowiedniej temperaturze, a transport musi być zgodny z wytycznymi, by nie straciły swojej skuteczności.
- Badania uwarunkowań medycznych – przed podaniem szczepionki lekarz ocenia stan zdrowia pacjenta, aby wykluczyć przeciwwskazania i zmniejszyć ryzyko działań niepożądanych. Omawia również zalecenia poszczepienne, a także monitoruje pacjenta do 30 minut po samym szczepieniu. Jest to czas w którym lekarz czeka na ewentualne reakcje niepożądane, takie jak reakcja anafilaktyczna.
- Dokładne instrukcje – pacjenci otrzymują dokładne informacje na temat szczepienia, w tym możliwych działań niepożądanych i sposobu postępowania w przypadku ich wystąpienia. Pamiętaj, aby każde skutki uboczne zgłaszać do lekarza.
Dzięki temu systemowi monitorowania i surowym procedurom w produkcji szczepionek, większość działań niepożądanych jest rzadka i łagodna. Przyjrzenie się danym dotyczącym bezpieczeństwa szczepień może przekonać osoby wątpiące w ich skuteczność i bezpieczeństwo.
Grypa a zdrowie naszego serca – skutki
Zachorowanie na grypę może mieć poważne konsekwencje dla zdrowia naszego serca. Grypa to nie tylko choroba dróg oddechowych, ale także stan zapalny, który może prowadzić do komplikacji sercowo-naczyniowych, szczególnie u osób z istniejącymi schorzeniami serca. Powikłania i skutki uboczne mogące wystąpić podczas i po grypie to:
- Zwiększone ryzyko zawału serca – u osób ze skłonnością do miażdżycy lub osób z niewydolnością serca, zakażenie grypą może spowodować zwiększenie obciążenia serca, co z kolei może prowadzić do zawału serca.
- Ryzyko powikłań sercowych – infekcja grypy może prowadzić do poważnych powikłań sercowych, takich jak zapalenie mięśnia sercowego, zapalenie osierdzia, a także pogorszenie istniejących chorób serca.
- Wzrost ryzyka udaru – grypa może również zwiększyć ryzyko wystąpienia udaru mózgu. Stany zapalne wywołane przez grypę mogą wpływać na naczynia krwionośne, zwiększając ryzyko zakrzepicy i udaru.
- Pogorszenie istniejących schorzeń serca – u osób cierpiących na choroby sercowo-naczyniowe, grypa może pogorszyć stan pacjenta, prowadząc do zwiększenia objawów niewydolności serca, duszności i innych powikłań.
Dlatego też, szczególnie osoby z chorobami serca, starsze osoby oraz osoby o osłabionym układzie odpornościowym powinny szczególnie zadbać o profilaktykę przeciw grypie poprzez regularne szczepienia. Ochrona przed grypą pomaga minimalizować ryzyko powikłań sercowych oraz poprawia ogólny stan zdrowia osób narażonych na poważne komplikacje grypy.
Szczepionka na grypę – jakie dawki?
Dawki szczepionek przeciw grypie mogą różnić się w zależności od wieku i stanu zdrowia osoby, którą się szczepi. Zazwyczaj zalecana dawka to:
- Dla dzieci od 6 miesiąca życia do 35 miesiąca życia: 1 dawka o objętości 0,25 ml. Po 4-6 tygodniach można podać kolejną dawkę o tej samej objętości.
- Dla dorosłych i dzieci powyżej 36 miesiąca życia: 1 dawka o objętości 0,5 ml.
Jeśli dziecko poniżej 8 roku życia nie zostało wcześniej zaszczepione przeciw grypie, zalecana jest druga dawka po 4-6 tygodniach. W przypadku szczepionek przeciwko grypie, zalecane dawki mogą się różnić w zależności od produktu, dlatego zawsze ważne jest skonsultowanie się z lekarzem lub pracownikiem służby zdrowia, aby uzyskać dokładne informacje dotyczące właściwych dawek szczepionki dla danej osoby.
Szczepienie przeciw grypie – kto powinien się zdecydować?
Ogólnoświatowe zalecenia dotyczące szczepienia przeciwko grypie mówią, zgodnie z wytycznymi organizacji ACIP oraz WHO, że zaszczepić powinien się każdy. W Polsce nie ma obowiązkowych (finansowanych z budżetu Ministerstwa Zdrowia) szczepień przeciw grypie. Są to szczepienia zalecane. Każdy może zarazić się wirusem grypy, jednak grupy ryzyka – dzieci, seniorzy i osoby cierpiące na choroby przewlekłe, szczególnie narażone są na zachorowanie, jak również ciężkie powikłania pogrypowe. Szczepienia zalecane są według:
Wskazań klinicznych i indywidualnych:
- Osoby z przewlekłymi schorzeniami, zarówno dzieci powyżej 6. miesiąca życia, jak i dorośli, powinny szczególnie rozważyć szczepienie przeciw grypie. Należą do tej grupy osoby dotknięte niewydolnością układu oddechowego, astmą oskrzelową, przewlekłą obturacyjną chorobą płuc, niewydolnością układu krążenia, chorobą wieńcową (zwłaszcza po przebytym zawale serca), niewydolnością nerek, nawracającym zespołem nerczycowym, chorobami wątroby, chorobami metabolicznymi, w tym cukrzycą, a także schorzeniami neurologicznymi i neurorozwojowymi. Szczepienie przeciw grypie może pomóc w zminimalizowaniu ryzyka powikłań i złagodzeniu przebiegu choroby u tych pacjentów.
- Osobom w stanach obniżonej odporności, w tym pacjentom po przeszczepie narządów lub tkanek, a także chorym na nowotwory układu krwiotwórczego.
- Dzieciom z grup ryzyka od 6 miesiąca życia do 18. roku życia, szczególnie tym zakażonym wirusem HIV, z innymi schorzeniami immunologiczno-hematologicznymi, po leczeniu immunosupresyjnym, po przeszczepieniu szpiku, przed przeszczepieniem lub po przeszczepieniu narządów wewnętrznych, a także tym leczonym przewlekle salicylanami.
- Dzieciom z wadami wrodzonymi serca
- Kobietom planującym ciążę a także tym które już są w ciąży
Wskazań epidemiologicznych:
- Zdrowym dzieciom w wieku od 6. miesiąca życia do 18. roku życia, oraz osobom w wieku powyżej 55 lat.
- Pracownikom ochrony zdrowia, szkół, handlu, transportu.
- Pensjonariuszom placówek zapewniających całodobową opiekę
Przeciwwskazania do szczepień
Przeciwwskazania obejmują anafilaktyczną nadwrażliwość na składniki szczepionki, ostre choroby gorączkowe, ciężkie przebiegi chorób, oraz zespół Guillain-Barré stwierdzony w okresie 6 tygodni po poprzednim szczepieniu przeciwko grypie.
Grypa – 10 ciekawostek na jej temat
Grypa to choroba zakaźna, która wywoływana jest przez wirusy. Oto kilka ciekawostek na temat grypy:
- Rodzaje wirusów grypy:
- Wirusy grypy dzielą się na trzy główne rodzaje: A, B i C. Wirusy typu A są najczęściej związane z występowaniem pandemii grypy.
- Mutacje wirusa:
- Wirusy grypy mutują często, co utrudnia skuteczne przewidywanie i zwalczanie choroby. Dlatego szczepionki przeciw grypie są regularnie modyfikowane, aby dostosować się do zmieniających się szczepów wirusa.
- Sezonowa epidemia:
- Grypa ma sezonowy charakter, a jej największa aktywność zazwyczaj przypada na okres jesienno-zimowy. To w tym czasie wzrasta ryzyko zakażeń grypą.
- Objawy grypy:
- Objawy grypy mogą obejmować gorączkę, kaszel, bóle ciała, zmęczenie, bóle głowy i gardła. Różnią się one od objawów przeziębienia.
- Groźba dla osób starszych:
- Osoby starsze, dzieci, kobiety w ciąży i osoby z osłabionym układem immunologicznym są bardziej podatne na ciężkie przypadki grypy i jej powikłania.
- Odporność zbiorowa:
- Szczepienia przeciw grypie mają na celu nie tylko ochronę jednostki, ale także tworzenie tzw. odporności zbiorowej. Im większa liczba zaszczepionych osób, tym trudniej wirusowi rozprzestrzeniać się w społeczeństwie.
- Powiązanie z zawałem serca:
- Grypa może zwiększać ryzyko wystąpienia zawałów serca. Osoby z chorobami serca powinny szczególnie zwracać uwagę na profilaktykę i ewentualne zaszczepienie.
- Zjawisko migracji ptaków:
- Wirus grypy typu A, zwłaszcza H5N1, jest związany z ptasimi populacjami. Migracje ptaków mogą przyczynić się do rozprzestrzeniania się wirusa na różnych obszarach geograficznych.
- Zalecenia dotyczące higieny:
- Regularne mycie rąk, unikanie dotykania twarzy i utrzymanie dystansu od osób chorych to skuteczne środki zapobiegawcze przeciw grypie.
- Epidemie a pandemie:
- Grypę określa się jako epidemię, gdy liczba zachorowań przekracza oczekiwane poziomy w danej populacji. Pandemia to natomiast globalne rozprzestrzenienie się choroby.
Szczepienia przeciw grypie są dostępne zawsze od września. Warto z nich skorzystać, zwłaszcza jeśli należysz do grupy ryzyka. Pamiętaj o zasadach bezpieczeństwa i skonsultuj się z lekarzem w przypadku wątpliwości. Zdrowie publiczne zależy od naszej wspólnej odpowiedzialności i dbałości o siebie oraz innych.