Noworodek – odruchy, badanie, skala APGAR

Podczas porodu, dziecko przychodzi na świat wyposażone w pewne instynkty i odruchy. Tak jest chociażby w przypadku ssania piersi, czy opróżniania pęcherza. Wcześniaki oraz zbyt małe dzieci, często wymagają wspomagania niektórych działań układów organizmu, najczęściej jest to niewykształcony układ oddechowy. Jak ocenia się noworodka po porodzie? Czego dotyczy skala Apgar?

Noworodek – pierwsze dni życia

Noworodek ze swoimi osobliwymi proporcjami małego ciała, i czerwoną plamistą skórą, znacznie różni się od perfekcyjnego i różowego zawiniątka jakie wyobrażali sobie rodzicie. Noworodkiem nazywamy dziecko które ma mniej niż 4 tygodni. Jest to okres w którym przystosowujemy dziecko do nowych warunków życia. W przypadku wcześniaków, okres ten może się wydłużyć, i szczególnie ważną rolę odgrywa tutaj stała kontrola neonatologiczna.

Jak wygląda ciało noworodka?

Pielęgnacja noworodka nie jest trudna,  lecz cały okres wzajemnego poznawania, oraz przyzwyczajenia do nowej sytuacji może już być trudniejszy. Pierwsze chwile po porodzie, to bardzo wyjątkowy czas dla rodziców. Długie oczekiwanie na pierwsze spotkanie, pierwszy dotyk, czy przystawienie do piersi powoduje ogromną radość ale także zaskoczenie. Dlaczego zaskoczenie? Ponieważ nasze maleństwo nie wygląda tak jak sobie wyobrażaliśmy, ciało nie jest różowe, gładkie i pachnące. Jak więc wygląda noworodek?

• Głowa – na pierwszy rzut oka główka wydaje się duża i ciężka w stosunku do całego ciała. Warto również zaznaczyć, że noworodek rzadko ma idealnie okrągłą główkę, ponieważ spowodowany nacisk podczas porodu powoduje okresowe odkształcenie. Na główce jest również wyczuwalne ciemiączko.
• Oczy – noworodki bardzo często rodzą się ze skośnymi, czerwonymi i spuchniętymi oczami, jest to spowodowane dużym ciśnieniem podczas porodu.
• Usta – Podczas karmienia piersią często pojawiają się pęcherze spowodowane ssaniem. Pojawiają się na górnej wardze, a także w ustach. Są nieszkodliwe i znikają samoistnie.
• Skóra – w chwili porodu skóra niemowlaka jest pokryta białą i śliską mazią. Jest to ochrona przed infekcjami skóry. Po kilku dniach, kiedy maź wniknie w skórę, zauważymy meszek na ciele dziecka. Jak wcześniej wspomniano, skóra rzadko jest idealna, często można zauważyć czerwone lub niebieskie plamy, może wystąpić również żółtaczka lub białe plamki. Wszystkie takie zmiany skórne są widoczne do 3-4 tygodni. Inne objawy które mogą wystąpić na skórze noworodka to:
  • – łuszcząca się skóra
  • – ciemieniucha
  • – znamiona wrodzone
  • – bąble i wypryski
  • – plamy
• Cechy płciowe – u noworodków można zauważyć obrzmienie piersi, i jest to całkowicie naturalne zjawisko dla obu płci, które znika po kilku dniach. W przypadku genitaliów można zauważyć zdecydowane większe proporcje.
• Pępek – a dokładniej pępowina która stanowi połączenie dziecka z organizmem matki. Zostaje bezboleśnie odcięta i podwiązana tuż po porodzie. Przez okres 2-3 tygodni należy ją pielęgnować według zaleceń lekarza.

Odruchy i ruchy noworodka

Każdy noworodek przychodzi na świat wyposażony w zespół odruchów instynktownych, mających na celu ochronę i utrzymanie życia. Dziecko któremu uniemożliwi się oddychanie, będzie walczyło o oswobodzenie nosa czy ust. Takie odruchy, pojawiają się zazwyczaj około 3 miesiąca życia. Dodatkowo zauważymy również:

• Odruch szukania – najczęściej zauważalny podczas karmienia – dotknięcie policzka sprawia że odwraca głowę i otwiera usta.
• Odruch ssania – mocny odruch który jest widoczny od chwili narodzin. Umieszczenie przy ustach dziecka piersi, palca, butelki, smoczka czy gryzaka powoduje automatyczne ssanie.
• Chwytanie – dziecko z łatwością zaciska place wokół przedmiotów. Odruch ten jest również zauważalny u noworodka.
• Odruch stąpania – uniesione dziecko wyczuwając delikatnie podłoże, zaczyna machać nóżkami.
• Odruch MORO – jest to odruch obronny. Najczęściej zauważalny w sytuacji gdy dziecko się wystraszy, boi, lub stresuje nadmiernym hałasem. Odruch ten polega na rozłożeniu rączek i nóżek wraz z rozszerzonymi paluszkami.

Badanie kontrolne noworodka

Każdy noworodek tuż po urodzeniu zostaje poddany badaniom. Prócz skali APGAR, dziecku wykonuje się również oględziny:

• kręgosłupa – w ten sposób wykrywane są obrzęki, owrzodzenia lub rozszczep kręgosłupa
• pępka – który pomoże wykluczyć wystąpienie przepukliny
• twarzy – aby wykryć zajęczą wargę lub rozszczep podniebienia czy zespół Downa
• odbytu – zdarzają się przypadki, w których rodzą się dzieci pozbawione otworu
• genitaliów – określa się ewentualne wady fizyczne
• stopy – aby wykluczyć koślawość
• bioder – aby wykluczyć przemieszczenia
• oczy – sprawdzenie wydzieliny lub wad fizycznych

Dodatkowo wykonywane jest badanie krwi noworodka, które pozwala wykryć fenyloketourię czy wysoki poziom bilirubiny. Badanie wykonywane jest za pomocą pobrania krwi z pięty.

Skala APGAR – na czym polega?

W momencie urodzenia, stan noworodka jest oceniany według 5 kryteriów. Oceniający dysponuje dla każdego z nich skalą 0/1/2 punkty. Suma punktów zawiera informację o stanie dziecka. Większość dzieci uzyskuje od 6 do 10 punktów. W przypadku uzyskania 4 pkt lub mniej, wskazuje to na trudności w oddychaniu – asfiksja. Badanie APGAR zostaje powtórzone po 5 minutach, w tym czasie zazwyczaj liczba punktów się zwiększa.